تبریز- ۲۲ آوریل به عنوان روز زمین پاک محمل و فرصتی بسیار مغتنم برای بررسی و پژوهش های کارشناسی پیرامون تهدیدها و تخریب زیست محیطی زمین است که دفع پسماندهای غیرفنی و غیربهداشتی چالش مهم این حوزه به شمار می رود.
به گزارش روابط عمومی صندوق ملی محیط زیست به نقل از ایرنا، با توسعه زندگی شهری و روستایی، صنعتی شدن کشورها و دست اندازی روزافزون بشر به منابع طبیعی و غیرطبیعی زمین، روز به روز بر مشکلات، تهدیدها و چالش های زیست محیطی افزوده و زندگی اجتماعی و فردی مردم را با دگرگونی های غیر منتظره و بحران های عمیق انسانی، طبیعی، آب و خاک، اقلیمی و آب و هوایی مواجه کرده است که برای برون رفت از این شرایط نامیمون و تهدیدآمیز باید راهکارهای عملیاتی، علمی و همگانی در پیش گرفته شود.
در این میان تولید انواع زباله در قالب پسماندهای عادی و خانگی، کشاورزی، صنعتی، بیمارستانی و شیرابه های حاصل از آنها به عنوان تهدید جدی و چالش برانگیز زمین پاک در کشورهای مختلف و البته ایران مطرح است که اگر قوانین مربوطه به درستی و با حساسیت خاصی دنبال و اجرایی نشود، بدون تردید در چند سال آینده ایران زمین با انواع مشکلات اجتماعی، اقتصادی، کشاورزی و بیشتر از همه با انواع بیماری ها و مشکلات سلامتی مردم مواجه خواهد شد.
بر همین اساس ماده یک قانون مدیریت پسماندها اظهار می کند: برای تحقق اصل ۵۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به منظور حفظ محیط زیست کشور از آثار زیانبار پسماندها و مدیریت بهینه آنها، کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان ها، مؤسسات و نهادهای دولتی و عمومی غیردولتی و کلیه شرکت ها و مؤسسات و اشخاص حقیقی و حقوقی موظفند مقررات و سیاست های مقرر در این قانون را رعایت کنند.
متاسفانه در حال حاضر مواد و بندهای مختلف قانون مدیریت پسماند نه تنها در کشور اجرایی نمی شود، بلکه سازمان هایی همچون حفاظت محیط زیست و شهرداری ها نسبت به وظایف نظارتی و اجرایی خود در این زمینه چندان عمل نکرده و به موازات همین شرایط نامطلوب، دستگاه های مرتبط نیز با متخلفان برخوردهای قانونی را صورت نمی دهد.
آمارها نشان دهنده وضعیت نامناسب دفع پسماندها در ایران به شکل فنی و بهداشتی و با رعایت استانداردهای جهانی است، به گونه ای که اکنون تنها هفت درصد از زباله های کشور به صورت بهداشتی دفع شده و ۹۳ درصد آنها دفن غیربهداشتی می شوند که موضوعی بسیار نگران کننده و چالش برانگیز زیست محیطی برای آینده زمین پاک ایران است.
۶ درصد زباله های کشور بازیافت می شود
اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی، دوشنبه ،میزبان اعضای شوراهای محلی و شهرداری استان در قالب نشست فنی دفع پسماندها برای جلوگیری از تخریب محیط زیست بود که طی آن اعلام شد: بیشتر شهرهای استان بدون سامانه های مدرن و به روز دفع پسماندها بوده و ادامه این روند می تواند کل منطقه را با دگرگونی های عمیق زیست محیطی مواجه کرده و زمین را دچار معضلات متعدد کند.
مدیرکل سابق دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست و رییس کنونی هیات مدیره صندوق ملی محیط زیست با بیان اینکه دفع پسماندهای مختلف اعم از عادی، کشاورزی و صنعتی و حتی نخاله های ساختمانی به یکی از چالش های مهم زیست محیطی کشور تبدیل شده است، از اینکه بسیاری از شهرها، بخش ها و روستاها از نبود سامانه های پسماندی بهداشتی محروم هستند، ابراز تاسف کرد و گفت: بدون فوق وقت باید تدابیر بسیار فوری در این زمینه اخاذ شود.
دکتر حسن پسندیده با ارایه آمارهایی از وضعیت دفع پسماندها در کشور، میزان تولید زباله عادی در مناطق روستایی و مراکز شهری ایران را سالانه ۲۱ میلیون تن اعلام و اظهار کرد: متوسط سرانه تولید زباله در ایران حدود ۷۰۰ گرم تخمین زده می‌شود، در حالی که سرانه جهانی حدود ۳۰۰ گرم است.
وی ادامه داد: طبق بررسی های به عمل آمده در ایران تنها ۶ درصد از این زباله‌ها بازیافت و ۱۰ درصد آنها برای تولید کمپوست استفاده می‌شود و ۸۴ درصد زباله‌ها به محل‌های دفن زباله یا دپوی روباز منتقل می‌شوند که عملی بسیار خطرناک و سئوال برانگیز است.
پسندیده با بیان اینکه از مجموع زباله های تولیدی کشور تنها هفت درصد به صورت دفن بهداشتی امحاء می شود، افزود: ۹۳ درصد باقی مانده زباله های کشور به صورت غیربهداشتی و تلنباری در زمین دفع می گردد.
وی یکی از مشکلات بسیار جدی محیط زیست کشور را مساله مدیریت نادرست انواع پسماندهای شهری، خانگی، صنعتی، بیمارستانی و خطرناک دانست که باعث ایجاد آلودگی های محیط زیست و تاثیر منفی بر کیفیت و کمیت منابع زیستی اعم از آب، خاک و هوا شده است و در بسیاری از موارد با تنش های اجتماعی منطقه ای همراه می شود.
پسندیده ادامه داد: با وجود موفقیت های علمی و فناوری ایران در زمینه های مختلف مثل هوا ،فضا، نانو، پزشکی، کشاورزی و موارد متعدد دیگر و در شرایطی که اکنون بسیاری از بیماری ها نظیر وبا، فلج اطفال و سل ریشه کن یا تحت کنترل هستند، اما متاسفانه موضوع مدیریت پسماندها به ویژه پسماندهای صنعتی و ویژه از مسائل مهم محیط زیستی در کشور محسوب می شود و ضرورت دارد برای ساماندهی مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه اقدامات جدی و موثری به عمل آید.
وی با اشاره به اینکه در کشور قوانین و مقرراتی برای مدیریت پسماندها وجود دارد، یادآور شد: با این وجود متاسفانه به دلایل مختلف از جمله فقدان ساختار مناسب اجرایی و عملیاتی در سازمان ها و دستگاه های دست اندرکار، عدم اراده جدی در متولیان موضوع و در اولویت نبودن پسماندها نسبت به سایر امور یا خلاء قانونی و نیز عدم وجود ضمانت اجرائی مناسب شاهد تهدید منابع زیستی و آلودگی آب، خاک و هوا ناشی از عدم مدیریت صحیح این‌گونه پسماندها هستیم.
پسندیده گفت: اکنون اندازه بازار پسماند در ایران حدود ۲.۵ میلیارد دلار در سال است که از این مبلغ فقط ۵۰۰ میلیون دلار به اقتصاد رسمی کشور وارد شده و بقیه آن در اقتصاد سیاه در جریان است.
به گفته وی بازیافت ضایعات ارزشمند در ایران به تنهایی می‌تواند یک میلیون و ۲۰۰ هزار موقعیت شغلی پایدار و ۱۰ میلیارد دلار در سال درآمد ایجاد کند و باید توجه داشت که ارزش افزوده مناسب در زنجیره بازیافت به منزله یک فرصت شغلی پایدار به شمار می رود.